Heyelan ve Çığ
Heyelan ve Çığ
HEYELAN VE ÇIĞ:
Toprağın, taşların veya kütle halinde tabakaların, yerçekiminin etkisiyle eğim doğrultusunda hareket etmesine yer kayması ya da heyelan adı verilir.
Mağara tavanlarında veya çeşitli nedenlerle boşalmış arazilerin (maden ocakları, galeriler vb.) çökmesiyle oluşur. Göçük olarak adlandırılan bu olayda düşey yönlü hareket vardır. Daha az görülen küçük ölçekli olaylardır.
ŞU NEDENLERDEN DOLAYI OLUŞABİLİR ;
- Yeterli eğim,
- Suyu geçirmeyen killi (anakaya),
- Anakayayı suya doyurmak için yeterli yağış ve kar erimesi.
Heyelan ve Yer Göçmeleri Oluşturan Etkenler:
EĞİM: Eğimin artması yerçekimi etkisinin artmasına neden olur. Bu nedenle eğimin artması heyelan oluşumunu hızlandırır.
YERÇEKİMİ: Toprağı eğim doğrultusunda harekete geçiren kuvvet yerçekimidir.
ARAZİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ: Araziyi oluşturan tortul tabakaların uzanış doğrultusu ve kimyasal özelliği yer kaymasını etkiler. Tabakaların eğim doğrultusunda uzandığı sahalarda yer kayması kolaylaşır. Killi tabakalar su aldığında şişerek kayganlaşır.
BİTKİ ÖRTÜSÜNÜN TAHRİP EDİLMESİ: Eğimli yamaçlarda bitkiler, kökleriyle gevşek yamaç topraklarını tutar. Doğal bitki örtüsünün tahrip edildiği yamaçlarda, yeraltına sızan sular, topraktaki boşluk ve gözeneklerde birikerek toprağın ağırlığının artmasına neden olur. Bununla birlikte toprağı aşındırarak oyuntu ve yarıkların oluşmasına neden olur. Oyuntu ve yarıklarla dengesi bozulan yamaçlar boyunca kaymalar meydana gelir.
YAĞIŞ: Yağışlı bölgelerde yer kaymaları daha fazladır. Yağışlarla gelen sular toprak içine sızarak, toprağın kayganlaşmasına veya ağırlaşmasına neden olur. Heyelanlar çoğunlukla şiddetli yağışlardan sonra meydana gelir.
İNSAN ETKİSİ: İnsanlar, çeşitli nedenlere bağlı olarak (yol, tünel, baraj vb. yapımı), yamaçların eğimini bozar. Bu durum yamacın doğal dengesini bozduğu için heyelana neden olur.
ÇIĞ: Genellikle dağlık, engebeli ve eğimli arazilerde, vadi yamaçlarında tutulan kar örtüsünün iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle başlayan ilk hareketi ile vadi tabanına doğru hızla kayması sonucu çığ oluşur.
ÇIĞ TİPLERİ:
TOZ ÇIĞ: En çok rastlanan çığ tipi. Toz kardan oluşan bu tip çığlar, saatte 400 km hıza erişebilir ve yarattığı hava basıncı ile büyük zarar verir.
TABAKA ÇIĞ: Sert ve ezilmiş kardan oluşur. Önceden tahmin edilmesi çok zordur ve en ufak titreşimde ortaya çıkabilir.
AĞIR KAR ÇIĞI: Nemli ve eski kardan oluşur, çok ağır kitleleri harekete geçirir ve genellikle kış mevsimi sonunda görülür.
Çığ oluşumunun nedenleri:
- Topoğrafik koşullar
- Ağaçsız çıplak arazi,
- % 35' den fazla eğimli arazi,
- Güneye açık dik yamaçlar,
- Yeni kar birikmiş yamaçlar,
- Beklemiş kar toplamış yamaçlar,
- Rüzgar altı yamaçlar,
- Yamaç sırtları
- B.meteorolojik koşullar
- Uzun süreli şiddetli bir kar tipisinden sonra,
- Eski kar üzerine yeni fazla kar yağması,
- Tipi sırasında hızlı ve uzun süreli rüzgarın esmesi,
- Mevcut kar üzerine yağmur yağması,
- Güneşin hızla erimeye sebep olması,
heyelan yer kayması Göçük Heyelan ve Çığ heyelanın nedenleri yer göçmelerinin nedenleri göçük oluşmasının sebepleri coğrafya ders notları
2017-09-25 tarihinde Dosyabak.com tarafından Coğrafya DersNotları kategorisine eklenen bu içerik toplam 3888 kez ve en son 2024-12-05 20:39:16 tarihinde görüntülenmiş.